Nieuwe Economische Koers Steenwijkerland

Er komen complexe uitdagingen af op het bedrijfsleven van Steenwijkerland. Ondernemers staan voor grote transities op gebied van energie en een circulaire (kringloop) economie. Die overgangen vereisen een heldere koers en waar nodig een helpende hand van de lokale overheid.

Door: Jolanda de Kruyf.

Met de nieuwe Economische Koers staat de gemeente Steenwijkerland ondernemers dan ook met raad en daad bij. ‘Het succes en de voorspoedige groei van het verleden zijn geen garantie voor de toekomst’, zegt wethouder Economie Bram Harmsma. ‘De wereld verandert snel en dus moet ook ónze economie mee veranderen. We zullen moeten vernieuwen en versnellen.’

Pijlers in de nieuwe Economische Koers zijn: een gunstig ondernemersklimaat creëren met goede dienstverlening en voldoende ruimte, een gezonde arbeidsmarkt, aandacht voor innovatie en digitalisering, werken aan duurzaamheid in alle sectoren en een betere positionering van de gemeente in de regio. Om die thema’s te stimuleren vervult de gemeente een wisselende rol: De wethouder: ‘Soms informeren we ondernemers, soms kunnen we ook concrete acties aanjagen. We nemen ook zelf de regierol. Denk aan het (eenvoudiger) verlenen van vergunningen tot aan het faciliteren van voorzieningen.’

‘Koers die past bij ons DNA’

‘Als je zaak goed loopt en je jaarlijks zwarte cijfers draait, mag je natuurlijk tevreden zijn. Met een goed gevulde orderportefeuille zijn ondernemers dan ook vooral druk met de dagelijkse praktijk. Ze hebben helemaal geen tijd of menskracht om een toekomstige koers uit te stippelen. Als alles “lekker z’n gangetje” gaat voel je die noodzaak ook niet zo sterk.’ 

Maar dat kan een valkuil zijn, stelt wethouder Bram Harmsma. ‘Als je ziet wat er op ons afkomt kunnen we ons niet veroorloven om de ontwikkelingen af te wachten en achterover te leunen. We moeten vooroplopen waar mogelijk. Daar valt nog heel veel te winnen. Daarom komen we juist nu met de Economische Koers.’

Hierin staan de ambities verwoord voor morgen en overmorgen, doelen die bijdragen aan een toekomstbestendige groei. Omdat een samenleving die in razend tempo verandert een vernieuwende manier van denken en doen vereist, stelt de gemeente. ‘Steenwijkerland geeft daar, samen met haar ondernemers, richting aan. Met een uitdagende, duurzame aanpak die aansluit bij het DNA van deze gemeente.’

‘Investeren in welvaart en welzijn’

De economie van Steenwijkerland rust grofweg op drie pijlers: de maakindustrie, het toerisme en de agrarische sector. De gemeente telt opvallend veel familiebedrijven en het midden- en kleinbedrijf is stevig vertegenwoordigd. ‘Als we ook in de toekomst een vitale plattelandsgemeente willen blijven, met een aanpakkersmentaliteit om trots op te zijn, dan moeten we onze ondernemers nu ondersteunen door te investeren in welvaart én welzijn: dat noemen we brede welvaart.’ De wethouder licht dat toe: ‘De maatschappij van de toekomst vraagt om een economie die niet alleen om materie draait, maar ook bijdraagt aan andere zaken. Zoals een werkomgeving voor iedereen (we noemen dat ook een inclusieve economie), baanzekerheid, veiligheid, persoonlijke ontwikkeling, woontevredenheid.’

‘Onze economie moet veranderen’

Het behoeft geen betoog: winst maken is cruciaal voor ondernemers. ‘Geld verdienen is echt geen vies woord. Dat is je bestaansrecht als ondernemer. Maar we leven ook in een tijd dat niet alleen de harde euro’s tellen. Inwonersgeluk weegt ook zwaar mee.’ Steenwijkerland biedt dat van nature al, als aantrekkelijke gemeente met een grote variëteit aan schitterende natuur. Lange tijd was deze regio dan ook spekkoper, met een economische groei gepaard aan een jaloersmakende leefomgeving waar het prettig werken en wonen was, en ís. Bram Harmsma: ‘Dat is nog steeds ons unique selling point.’
‘Maar we moeten ook verder vooruitkijken’, zegt hij. ‘Want de realiteit vraagt wel degelijk om actie. Op gebied van duurzaam ondernemen, innovatie en digitalisering blijft het bedrijfsleven in de Regio Zwolle – waartoe ook Steenwijkerland behoort – nog achter bij andere Nederlandse regio’s. Dat betekent dat onze economie moet veranderen.’ 

‘Kopzorgen en uitdagingen’

Stijgende grondprijzen, ruimtegebrek op bedrijventerreinen en chronische krapte op de arbeidsmarkt leken tot voor kort de enige hoofdprioriteiten in het bedrijfsleven. ‘Maar koersen we op een gezonde economie in Steenwijkerland, dan kampen we ongemerkt al met veel méér kopzorgen dan waar we in de dagelijkse praktijk mee bezigzijn’, zegt de wethouder. ‘Denk aan netcongestie – oftewel filevorming in ons elektriciteitsnet – en te weinig innovatie op de werkvloer. Ook op gebied van digitalisering raken we achterop. Het zijn stuk voor stuk uitdagingen die niet los van elkaar staan.’

‘Sterk ondernemersklimaat houden’

In samenwerking met de Business Club Steenwijkerland (BCS) voerde de gemeente recent een ondernemersanalyse uit, die als het ware de onderlegger vormt voor deze Economische Koers. Hieruit bleek dat veel, vooral kleinere ondernemers nog over “te weinig verandervermogen” beschikken. Met andere woorden: men is nog niet klaar voor smart industry (het digitaliseren van de productieketen) of een circulaire bedrijfsvoering – waarbij producten en reststoffen zo lang mogelijk worden (her)gebruikt. Bram Harmsma vindt dat begrijpelijk: ‘Kleine bedrijven hebben hun handen vol op de werkvloer. Maar ze zijn kwetsbaar door de transities waar we met elkaar voor staan; op gebied van energie en de toenemende schaarste van grondstoffen.’
Roel van Hoorn, voorzitter van Business Club Steenwijkerland, onderschrijft dit: ‘We hebben in Steenwijkerland nu een sterk ondernemersklimaat, met veel bedrijven tot tien medewerkers. Als we dit sterke ondernemersklimaat willen behouden moeten we, individueel én collectief, mee in deze transities. De Economische Koers draagt daaraan bij.’ 

‘Samen de schouders eronder’

De Business Club Steenwijkerland heeft aangedrongen op een gezamenlijke, economische agenda. ‘Omdat’, zo stelt voorzitter Van Hoorn, ‘het hebben van een koers ons helpt bij het maken van strategische keuzes.’ Bestaande thema’s in het bedrijfsleven, zoals arbeidspotentieel en ruimte, worden door BCS en de gemeente nu al gezamenlijk opgepakt, ‘en we zetten nu ook samen de schouders onder de nieuwe uitdagingen, zoals duurzaamheid en circulariteit. Dat de gemeente ons vraagt hierin mee te denken, waarderen we enorm. We zijn ook tevreden met de nieuwe Economische Koers die wordt voorgesteld.’

‘Robotisering een oplossing’

Waar liggen oplossingen? Bram Harmsma: ‘De arbeidskrapte blijft hoog en de productiviteit is soms te laag. Voor kleinere bedrijven is het moeilijker om de groei bij te benen. Je kunt dan denken aan robotisering.’ De wethouder licht dat toe met een voorbeeld: ‘Stel, je bent hotelhouder, maar je maar mist “handjes” in je bedrijf. De vergrijzing komt eraan, de personele problemen worden alleen maar groter. Wat moet je dan, als je wilt blijven groeien? Misschien is onbemand inchecken één van de oplossingen.’ 
Nog zoiets: de invoer van grondstoffen wordt lastiger. ‘Wat moet je als bouwbedrijf zonder voldoende asfalt, beton of plastics? Misschien heb je nieuwe machines nodig, of kun je veel meer materialen gaan hergebruiken.’ 
De kleinere werkgever hoeft al die antwoorden niet zelf uit te vogelen. ‘Dat soort vraagstukken overstijgt je eigen bedrijf, daar hebben we als gemeente goede adviseurs voor. Kennispoort Regio Zwolle biedt dienstverlening voor ondernemers.’ Zij kunnen bij Kennispoort kosteloos terecht voor praktisch advies over bijvoorbeeld financiering, het ontwikkelen van nieuwe producten en de bedrijfsslag maken naar circulair en duurzaam ondernemen.

‘Minder steen, meer waarde’

‘We willen geen versteende bedrijventerreinen meer vol gebouwen als “grote dozen”, we kijken naar de toegevoegde waarde van een bedrijf voor het hele leefklimaat van de gemeente. Is het groen, is het lokaal, doet een werkgever iets terug voor de omgeving? Dan wordt een uitbreiding ook eerder gegund.’ 
Bram Harmsma: ‘Bij brede welvaart gaat het erom dat we niet alleen maar proberen zoveel mogelijk kavels te verkopen, maar méér belangen meewegen: wat is hoogwaardige, duurzame bedrijvigheid die we als samenleving graag zien? Wat past bij de identiteit van Steenwijkerland? Dát is onze koers.’

Wat staat er – naast de voortgang van bestaand beleid – concreet in de steigers voor ondernemend Steenwijkerland? Een greep uit toekomstige acties volgens de nieuwe Economische Koers:

• Stroomlijnen van vergunningverlening
• Kennispoort Regio Zwolle beter én breder inzetten
• Het 'rode loper-beleid' voor het MKB verder uitrollen
• Knelpunten bedrijventerreinen in beeld brengen
• Toekomstige behoefte aan duurzame werklocaties onderzoeken
• Verkennen van nieuw bedrijventerrein as A32 Meppel-Steenwijk
• Werken aan krachtiger arbeidsmarkt, onbenut arbeidspotentieel onderzoeken
• Samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs verder versterken
• Kennissessies organiseren, zoals: hoe kunnen innovatie en digitalisering de productiviteit verhogen?
• Innovatieve koplopers in Steenwijkerland inzetten als ambassadeurs
• Innovatie binnen toeristische sector stimuleren met coaching traject
• Verkennen van geschikte Europese projecten voor onze regionale economie
• Actieplan opstellen voor ondernemend Steenwijkerland om circulaire innovatie te stimuleren
• Slimmer gebruik elektriciteitsnet op bedrijventerreinen (opslag, opwek, verbruik)
• Bedrijventerreinen vergroenen en verduurzamen, voorzien van meer snel-laadvoorzieningen (bv. zonnecarport)
• Duurzame vervoersmogelijkheden stimuleren, met o.a. extra hubs voor mobiliteit (deelfietsen)
• Toeristisch ondernemers meer met elkaar in verbinding brengen
• Werken aan betere spreiding toerisme in Steenwijkerland
• Meer aandacht voor cultuurhistorie van (havens) Steenwijkerland
• Ruimte geven aan toerisme voor een vitaal platteland
• Verkenning rietteelt mogelijkheden buiten Natura2000 gebieden, proeftuin rietteelt realiseren
• Mogelijkheid inzet biomassa en gebruik reststromen onderzoeken
• Meer bedrijfsbezoeken
• Koplopers een voorbeeldfunctie geven
• Zichtbaarheid in de regio versterken: o.a. door campagne Steengoed gemaakt in Steenwijkerland
• Samen met onze ondernemers meer gebruik maken van (provinciale) regelingen en programma’s voor versterking van de economie